‘ฉลามวาฬ’ (Whale Shark) แม้จะได้ชื่อว่าเป็นฉลามแต่ลักษณะนิสัยไม่เหมือนกับฉลามที่เรารู้จักเลยสักนิด โดยธรรมชาติของมันแล้วมันรักสงบ เชื่องมากจนมนุษย์สามารถว่ายน้ำใกล้ชิดเคียงข้างมันได้อย่างไร้กังวล ตัวมันจะว่ายน้ำอย่างช้า ๆ ชิล ๆ ท่องไปทั่วทุกน่านน้ำ

ฉลามวาฬ คือปลาฉลามสายพันธุ์หนึ่งที่ตัวใหญ่ ใหญ่จนได้คำว่า ‘วาฬ’ มาประดับชื่อเพื่อบอกว่าตัวมันคือปลาที่ใหญ่ที่สุดในโลก โดยขนาดเมื่อแรกเกิดอยู่ที่ 53-64 ซม. และจะโตจนมีขนาดตัวเฉลี่ยอยู่ที่ 5.5-10 เมตร ซึ่งใหญ่พอ ๆ กับรถเมล์ไทยทั่วไปเลยทีเดียว ตัวที่ใหญ่ที่สุดที่พบมีขนาด 18.8 เมตร

เราสามารถพบฉลามวาฬได้ทั่วโลกในทะเลเขตร้อน โดยพบในมหาสมุทรอินเดียและแปซิฟิกมากถึง 75% และอีก 25% พบในมหาสมุทรแอตแลนติก ยกเว้นแถบเมดิเตอร์เรเนียน มันมักจะว่ายอยู่บริเวณใกล้กับผิวน้ำเพราะชื่นชอบน้ำอุ่น และอาหารของมันมีอยู่มากบริเวณใกล้ผิวน้ำ

แม้ในปากจะเต็มไปด้วยฟันซี่เล็ก ๆ ขนาดเท่าหัวไม้ขีดไฟกว่า 3,000 ซี่ แต่อาหารตามธรรมชาติของมันกลับเป็นแพลงก์ตอนและสัตว์ทะเลตัวเล็ก โดยมันจะอ้าปากหมึมาของมันสูบน้ำทะเลราว 5,000 ลิตรต่อชั่วโมงและใช้ซี่กรองของมันเลือกเอาอาหารมากิน และระหว่างออกหากิน พวกมันจะว่ายน้ำด้วยความเร็ว 2 น็อต ซึ่งเทียบเท่ากับความเร็วคนเดินปกติ ในบางครั้งมันสามารถอดทนรอให้ปลาวางไข่ได้นานถึง 14 ชั่วโมงเพียงเพื่อจะกินไข่ปลาเหล่านั้นเป็นอาหาร

ลักษณะเด่นของฉลามวาฬคือลวดลายจุดที่ผิวหนังอันหนาเตอะถึง 10 ซม. ของมัน ลายจุดบนตัวของมันมีลักษณะเฉพาะแตกต่างกันไปในแต่ละตัว ดังเช่นที่มนุษย์มีลายนิ้วมือไม่ซ้ำกันเลย สิ่งนี้ทำให้เราสามารถแยกแยะ ติดตามและนับจำนวนของพวกมันทั่วโลกได้ โดยจำนวนล่าสุดที่ปรากฎล่าสุดคือ 10,371 ตัว (ผล ณ วันที่ 11/06/2019) ด้วยจำนวนเพียงเท่านี้ ฉลามวาฬจึงถูกจัดอยู่ในสถานะใกล้สูญพันธุ์ตามการประเมินล่าสุดของบัญชีแดงสัตว์ที่ถูกคุกคามระดับโลก

เพราะธรรมชาติที่ชอบว่ายใกล้ผิวน้ำทำให้พวกมันมักถูกเรือชนซึ่งมักจบลงด้วยการตาย นอกจากนี้ พวกมันยังเป็นเหยื่อจากการประมงของมนุษย์ ทั้งโดยตั้งใจและไม่ตั้งใจ ราคาของชิ้นส่วนฉลามวาฬในตลาดมีมูลค่าสูงมาก โดยมีความต้องการทั้งเนื้อ ครีบ และน้ำมันของมัน และบางครั้งการท่องเที่ยวตามไปดูฉลามวาฬก็เป็นการรบกวนการหาอาหารของมัน และเพิ่มโอกาสเสี่ยงที่ใบพัดเรือจะไปโดนพวกมันอีกด้วย

โดยทั่วไปแล้ว ฉลามวาฬมักว่ายอยู่เพียงลำพัง แต่หากน่านน้ำใดอุดมไปด้วยแพลงก์ตอนซึ่งเป็นอาหารหลักของพวกมัน จะสามารพบเห็นพวกมันแหวกว่ายอยู่เป็นจำนวนมาก ซึ่งเมื่อเร็ว ๆ นี้ มีข่าวว่าพบถึง 3 ตัวว่ายวนเวียนอยู่แถบทะเลในจังหวัดสตูล บริเวณทางทิศตะวันออกของเกาะตาลังห่างออกไป 1 ไมล์ อันเป็นการบ่งบอกว่าทะเลของไทยมีความอุดมสมบูรณ์เป็นอย่างมาก

อ้างอิง